CEMAL SÜREYA (1931 -1990)

  İkinci Yeni grubunda yer almış bir şair ve yazardır. Sanat konularındaki deneme ve eleştirileriyle de tanınmıştır.

Cemal Süreya 1931'de Tunceli'nin Pülümür ilçesinde doğdu. 1938'de Dersim İsyanı sonrasında ailesi Bilecik'e sürgün edildi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi maliye ve iktisat bölümü'nü bitirmiştir. Maliye Bakanlığı'nda müfettiş yardımcılığı ve müfettişlik, darphane müdürlüğü, Kültür Bakanlığı'nda kültür yayınları danışma kurulu üyeliği, Orta Doğu İktisat Bankası yönetim kurulu üyeliği ve 25 yılı aşkın Türk Dil Kurumu üyeliği görevlerinde bulunmuştur. Yayınevlerinde danışmanlık, ansiklopedilerde redaktörlük, çevirmenlik yapmıştır.

Ağustos 1960'tan itibaren yalnızca dört sayı çıkarabildiği Papirüs dergisini Haziran 1966- Mayıs 1970 arası 47, 1980-1981 arası iki sayı daha çıkardı. Pazar Postası, Yeditepe, Oluşum, Türkiye Yazıları, Politika, Yeni Ulus, Aydınlık, Saçak, Yazko Somut, 2000'e doğru gibi yayın organlarında şiir ve yazılarını yayımladı.

İkinci yeni hareketinin önde gelen şair ve kuramcılarından sayılan Cemal Süreya'nın ilk şiiri "Şarkısı Beyaz" Mülkiye dergisinin 8 Ocak 1953 tarihli sayısında yayımlanmıştır. Geleneğe karşı olmasına rağmen geleneği şiirinde en güzel kullanan şairlerden birisiydi. Kendine özgü söyleyiş biçimi ve şaşırtıcı buluşlarıyla, zengin birikimi ile, duyarlı, çarpıcı, yoğun, diri imgeleriyle ikinci yeni şiirinin en başarılı örneklerini vermiştir. Ölümünden sonra adına bir şiir ödülü kondu. 1997'de de Cemal Süreya arşivi yayımlandı.

Cemal Süreya 38 sürgününü bir şiirinde şöyle anlatıyordu:

Bizi kamyona doldurdular,

Tüfekli iki erin nezaretinde,

Sonra o iki erle yük vagonuna doldurdular,

Günlerce yolculuktan sonra bir köye attılar,

Tarih öncesi köpekler havlıyordu."

Ülkü Tamer onun için şu dizeleri yazmıştır:

Tanrı

Bin birinci gece şairi yarattı,

Bin ikinci gece cemal'i,

Bin üçüncü gece şiir okudu tanrı,

Başa döndü sonra,

Kadını yeniden yarattı.

Süreya'nın üvey kızı Gonca Uslu'nun aktardığına göre iddiaya girmeyi çok seven şair arkadaşıyla bir telefon numarası üzerine iddiaya girmiş, kaybederse soyadındaki "y" harfinden birini sildireceğini söylemiş. İddiayı kaybetmiş ve Süreyya olan soyadını Süreya olarak değiştirmiş"Süreya" soyadı ilk kez 1956 yılında yayımlanan "Elma" şiirinde görüldü, Bir anda ismindeki "y" harflerinden birini attığını ilan etmişti^.

Şiir

• Üvercinka (1958)
• Göçebe (1965)
• Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973)
• Sevda Sözleri (1984, Üvercinka, Göçebe,Beni Öp Sonra Doğur Beni, Uçurumda Açan-1984- ile birlikte)
• Güz Bitigi (1988)
• Sıcak Nal (1988)
• Sevda Sözleri (1990, 1995, tüm şiirleri)
• Korkarak Vinç

Deneme- Eleştiri

• Şapkam Dolu Çiçekle (1976)
• Günübirlik (1982)
• 99 Yüz (1992)
• Uzat Saçlarını Frigya (1992)
• Folklor Şiire Düşman (1992)
• Aydınlık Yazıları/ Paçal (1992)
• Oluşum’da Cemal Süreya (1992)
• Papirüs’ten Başyazılar (1992)
• Toplu Yazılar I (2000, Şapkam Dolu Çiçekle ve Şiir Üzerine Yazılar)
• Toplu Yazılar II (2005, Günübirlikler)

Günce

• 999 Gün/ Üstü Kalsın (1981)

Mektup

• Onüç Günün Mektupları (1990)

Çocuk Kitabı

• Aritmetik İyi Kuşlar Pekiyi (1993)

Söyleşi

• Güvercin Curnatası (1997)

Derleme

• Mülkiyeli Şairler (1966)
• Yüz Aşk Şiiri (1967)

Şiir Çevirileri

• Yürek ki Paramparça (1995)

Öteki Çeviriler

• Gelinlik Kız (E. Ionescu- 1964)/
• Küçük Prens (A. De Exupery- 1965)/
• Bir Aşk Kırgınının Şarkısı (Apollionaire- 1965)/
• Günümüz Sağcı Fikirleri (S. De Beauvoir- 1966)/
• Sade’ı Yakmalı mı? (S. De Bauvoir-1966)/
• İhtilalin Özü (Mao Zedung-1967)/
• Amerika Birleşmemiş Devletleri (V. Pozner- 1967)/
• Aşkın Suçları (M. De Sade-1967)/
• Palto (Gogol-1968)/
• Yeşil Papa (Asturias-1967)/
• Gök Cephesi (N. Dinh- 1968)/
• Küçük Prens (A. De S. Exupery- 1975)/
• 32 Saat Özgürlük (G. Hernadi- 1968)/
• Milli Kurtuluş Cephesi (D. Bravo- 1969)/
• Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması (Lenin- 1974)/
• Dine Karşı Düşünce Tarihi (A. Bayet- 1970)/
• Bir Aşk Kırgınının Şarkısı (Apollinaire-1970)/
• Büyük Ahlak Doktrinleri (F. Gregoire-1971)/
• Vadideki Zambak (Balzac-1985)/
• Nekrassov (Sartre-1971)/
• Gönül ki Yetişmekte (Flaubert- 1971)/
• Goriot Baba (Balzac- 1974)/
• Meyhane (E. Zola- 1974)/
• Çin Uyanınca (A. Peyrefitte- 1975)/
• Venezuella Makiliklerinde Douglas Bravo Konuşuyor ( 1976)/
• Mutluluk Getiren Seks (1976)/
• Emeğin ve Emekçinin Tarihi (P. Brizon- 1977)/
• Faşizmin Analizi (Macciocchi-1977)/
• Kırmızı Balon (Lamorisse- 1980)/
• Yarını Bilen Adam Nostradamus (Fontbrune- 1982)/
• Bir Tanem (Marceau- 1991)/
• Sosyoloji Tarihi (Bouthoul- 1995)

1940 Sonrası Cumhuriyet  Dönemi Yazar ve Şairleri Kategorisine Dönmek İçin Tıklayınız…

Genel Yazar/ Şair Biyografi Kategorisine Dönmek İçin Tıklayınız…