Türkiye’de Çevreyi Korumak İçin Çalışan Bazı Sivil Toplum Kuruluşları ve Dernekler

1.TEMA (Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı)

İki toprak sevdalısı, Toprak Dede Hayrettin Karaca ve Yaprak Dede A. Nihat Gökyiğit, 1992 yılında TEMA Vakfı’nı birlikte kurdular. Amaçları Anadolu’da yaşanmakta olan erozyon ve çölleşme tehlikesine kamuoyunun dikkatini çekmek. Hedefleri ise bu mücadelenin devlet politikası haline gelmesine katkı sağlamaktı. TEMA’nın “Türkiye Çöl Olmasın” sloganı toplumda büyük yankı uyandırdı. İlk kez önlem alınmazsa ülkemizin çöl olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğu bu kadar yüksek sesle dile getirilmiştir.

Kendiliğinden yetişen doğal ormanları korumak, ağaçlandırma çalışmaları yaparak topluma ağaç sevgisi aşılamak, tarım alanları, çayır ve meraları korumak, geliştirmek, amacı dışında kullanılmasını önlemek, doğal varlıkların korunması ve doğru şekilde yönetilmesi için gerekli yasal düzenlemelerin yapılmasına öncülük etmek, destek vermek gibi amaçlar doğrultusunda çalışmaktadır.

2.

Türkiye Tabiatını Koruma Derneği (TTKD)

Gönüllerinde doğa sevgisi ve çevre değerlerini büyük bir inançla taşıyan 40 üye bir araya gelerek 1955 yılında kurmuşlardır. 1955 yılından 70’li yıllara kadar Dünya’da çevre hareketlerinin yeni yeni başladığı bir dönemde TTKD (Türkiye Tabiatını Koruma Derneği)  ülkemizin çevre sorunlarının çözümü için harekete geçmiştir.

Amaçları; kaybolan tabiat güzelliklerini kurtarmak geleceğe yaşanabilir bir doğa bırakmak, açlık ve yoksulluğu giderecek ülke topraklarına ve toplumsal barışa katkı sağlamak için;

• Her türlü kirliliği, hatalı tarım teknikleri ve amaç dışı arazi kullanımını önlemek,
• Doğal varlıkların tahribine yönelik, ulusal ve uluslararası idari, siyasi ve ekonomik baskılara karşı mücadele etmek ve sorunlara çözüm üretmek,
• Doğal varlıkların korunmasına yönelik politikaların, hükümetlerce üretilmesini, gerekli yasal düzenlemelerin yapılmasını, uygulanmasını ve uluslararası anlaşmalara uyulmasını sağlayacak, bilinçli ve etkin kamuoyu oluşturmak.

3.

ÇEVKO (Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı)

ÇEVKO Vakfı, Türkiye’de ambalaj atıklarının ekonomik ve düzenli geri kazanımı için sanayi, yerel yönetim ve tüketicilerin katkı ve katılımları ile sürdürülebilir bir geri kazanım sisteminin kurulmasına katkıda bulunmak amacıyla, 1 Kasım 1991’de ülkemizin 14 önde gelen sanayi kuruluşunun girişimleri ile kurulmuş, kar amacı gütmeyen bir vakıftır.

Tüketim maddesi ambalajları ile ilgili olarak, çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek, Türkiye’de ambalaj atıkları geri kazanım sistemi oluşmasında ve yönlendirilmesinde etkili rol oynamak ve katkıda bulunmak. Türkiye’de sağlıklı, ekonomik ve sürdürülebilir bir geri kazanım sistemi oluşmasını sağlamak ve ambalaj atıkları geri kazandırma sisteminin oluşmasında ve yönlendirilmesinde etkin rol oynamak ve katkıda bulunmak en önemli çalışmalarıdır.

4.

Doğa Derneği

2002 yılında kurulan Doğa Derneği, kurulduğu günden bu yana, binlerce üyesi ve gönüllüsüyle yaşamın benzersiz çeşitliliğini anlamak ve korumak için çalışıyor. Doğanın haklarını savunan herkes; hiçbir dil, din, ırk veya siyasi görüş ayrılığı gözetmeden, Doğa Derneği’nin üyesi veya gönüllüsü olabiliyor. Bu nedenle dernek tabanı, öğrencilerden köylülere, araştırmacılardan sanatçılara, gezginlerden kuş gözlemcilerine ve aktivistlere kadar uzanan geniş bir ağdan oluşuyor.

Doğa Derneği’ne göre doğa; düşünür, yazar, çizer. Rekabetsizliği rekabetle yarıştırır. Tüm varlıkların yaşam hakkının birbirine bağlı olduğuna ve hak kavramının parçalanmaz bir bütün olduğuna inanır. Her türlü hiyerarşik, ayırıcı, zorlayıcı, dayatıcı, cezalandırıcı ve baskıcı oluşumlara karşıdır. Doğa Derneği, dolaşan bulutlar, esen rüzgarlar ve akan nehirler gibi, onları izleyen hayvanlar, kuşlar, ormanlar ve çöller gibi sınırsızlığı sınır edinir.

5.

TÜRÇEK (Türkiye Çevre Koruma Ve Yeşillendirme Kurumu)

Türkiye Çevre Koruma ve Yeşillendirme Kurumu, Kurucu başkanı olan Selâhaddin Üzel tarafından  1972 yılında Türkiye’nin ilk gönüllü çevre kuruluşlarından biri olarak İstanbul’da kuruldu.

Amaçları; Türkiye’de doğal varlıkların ve çevre sağlığın korunması, erozyonla mücadele, toprak örtüsü ve toprağın korunması ve ağaçlandırmanın önemi hakkında kamuoyunu eğitmek ve bilinçlendirmek. Hayvancılığın temeli olan çayır ve meraları koruyup, geliştirmek doğal zenginliklerimizin bilinçsizce kullanılıp, geri dönüşümsüz bir şekilde yok olmasına izin vermeyerek, korumak, geliştirmek. Çölleşmeyle mücadelede dünyaya örnek bir hareketi Türkiye’den başlatmaktır.

6.

ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı)

ÇEKÜL ülkemizin doğal, tarihsel ve kültürel varlıklarını korumak amacıyla 1990 yılında vakıf statüsünde kurulmuştur. “Doğa ve Kültürle Varız!” sloganı ÇEKÜL’ün doğal miras anlayışını en anlamlı özetleyen cümledir. Doğa ve insanı birbirinden ayrı düşünmek, geleceklerini birbirinden bağımsız kurgulamak yaşam döngüsünü görmezden gelmektir. Bu nedenle ÇEKÜL, insan yaşamı ile doğal yaşamın sürdürülmesini eşdeğerde tutar.

ÇEKÜL Anadolu kentlerinde bıraktığı kalıcı izlerle her zaman danışılan, yol gösteren, güvenilen; gönüllü temsilcileri ve uzman kadroları ile doğal ve kültürel mirasın korunması taleplerine yetişmeye çalışan bir sivil toplum kuruluşudur.

7.

Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF)

Dünya Doğayı Koruma Vakfı (World Wide Fund for Natureya da kısaca WWF), doğanın zarar görmesini durdurmayı ve verilen zararları onarmayı amaçlayan uluslararası bir sivil toplum kuruluşudur. 1961’de World Wildlife Fund (Dünya Doğal Yaşamı Koruma Vakfı) olarak kurulan kuruluş, genişleyen çalışma alanıyla adını şimdiki haline değiştirmiştir. WWF’nin temel amacı, dünyanın doğal ortamının bozulmasını durdurmak ve insanın doğayla uyumlu bir şekilde yaşadığı bir gelecek oluşturmaktır.

WWF-Türkiye

1996’da kurulan Doğal Hayatı Koruma Vakfı, 2001 yılında WWF’nin Türkiye ulusal kuruluşu haline gelerek WWF-Türkiye adını benimsemiştir. WWF-Türkiye, projelerini su kaynakları, orman ve deniz ve kıyı kategorileri altında gerçekleştirilmektedir.

8.

Greenpeace (Yeşilbarış)

Greenpeace, küçük bir grubun kiraladığı eski bir tekne ile nükleer denemeleri protesto etmek için Alaska’nın kuzeyindeki Amchitka’daki nükleer deneme sahasına gitmeleri ile 1971 yılında Kanada’nın Vancouver şehrinde ortaya çıkmıştır.

Greenpeace-Akdeniz

1995 Aralık’ta kurulan Greenpeace Akdeniz ise aşağıdaki amaçlar doğrultusunda çalışır;

• Fosil yakıtların ve nükleer enerjinin kullanımına karşı çıkarak, temiz, yenilenebilir enerjileri desteklemek.
• İklim değişikliğiyle mücadelede yenilenebilir enerji kaynaklarının benimsenmesini ve enerji verimliliğini sağlamak.
• Denizler kampanyası ile Akdeniz’de bir deniz rezervleri ağı oluşturarak türü tehlike altında olan mavi yüzgeçli orkinos gibi canlıları korumak ve sürdürülebilir balıkçılık politikalarının benimsenmesini sağlamak.

Deniztemiz / Turmepa Derneği

DenizTemiz Derneği/ TURMEPA, ülkemiz kıyı ve denizlerinin korunmasını ulusal bir öncelik haline getirmek, gelecek kuşaklara temiz denizlerin kucakladığı yaşanabilir bir Türkiye bırakmak amacıyla başlatılmış bir sivil toplum hareketidir. Hayata geçirdiği projelerle, gerek ulusal gerekse uluslararası alanda kamuoyunun yakından tanıdığı DenizTemiz Derneği/ TURMEPA, 1994 yılında kurulmuştur. Yürüttüğü çalışmalarla kısa sürede, Türkiye’nin önde gelen deniz odaklı sivil toplum kuruluşu haline gelmiştir.

Denizlerin uzun süre korunmasını sağlamak için çocuklarda ve gençlerde çevre bilinci yaratmak, hükümeti ve kamu sektörünü deniz çevresine zarar veren faaliyetler konusunda uyarmak, ve et­kili yasa uygulamaları için halkı harekete geçirmek en önemli amaçlarıdır.

Kaynak: Bu çalışma sevgili Öğrenme Tasarımları gönüllüsü Sinem Dinçer tarafından hazırlanarak sizlere sunulmuştur.